Lehtar Kelimesinin Anlamı Nedir?
Lehtar kelimesi Türk Dil Kurumu tarafından iki temel anlam üzerinden tanımlanır. Bunların ilki yandaş veya taraftar anlamındaki kullanımdır. İkincisi ise ticaret ve borçlar hukuku açısından yaygın bir şekilde kullanılan, bir senet bedelinin kendisine ödenmesi yazılı olan kişi şeklinde yapılan tanımlamadır.
Kullanım açısından lehtar ve lehdar arasındaki fark önemli bir kavram kargaşası doğurmaz. Her iki şekilde de tarif edilen hak sahibi aynı kişi olacaktır.
Bankacılık, sigortacılık ve ticari işlemlerde sıklıkla karşılaşılan lehtar kavramı bir senet veya sözleşmeden doğan alacakların ödeneceği kişiyi ifade eder. Kambiyo senedi türleri arasında bulunan bono, poliçe ve çek gibi değerli kağıtlar üzerinde hak sahibi olan ya da bunlarla ilişkili olarak doğan bir hakkın sahibi olan kişiler lehtar olarak adlandırılır. Bankacılıkta teminat mektubu ve akreditif işlemlerinde de lehtar kavramı önemli bir yere sahiptir.
Gelinen noktada lehtar ve hamil farkı ile ilgili de küçük bir açıklama yapmak yerinde olabilir. Lehtar geniş anlamda hak sahibi olarak tanımlanırken hamil, bono, çek, poliçe, senet gibi bir kıymetli evrakı yasal düzenlemelere uygun olarak elinde bulunduran gerçek veya tüzel kişiyi tarif eder.
Sigorta Sözleşmeslerinde Lehtar Ne Anlama Gelir?
Sigorta dendiğinde ilk akla gelen terimlerden birisi olan poliçe, aslında sigorta eden ve ettiren arasında düzenlenen bir sigorta sözleşmesidir. Anılan iki tarafın arasında akdedilen bu sözleşme ile teminat altına alınan değerler üzerinde rizikonun gerçekleşmesi durumunda bir tazminat ödemesi söz konusu olacaktır.
Sigorta sözleşmesi ya da yaygın kullanılan adıyla poliçede yazılı koşullar çerçevesinde meydana gelen hasarlara ait tazminat ödemeleri kimi durumlarda lehtar olarak belirlenmiş olan üçüncü kişiye yapılır. Sigortalı ile sigorta ettirenin farklı olması durumu buna örnek olarak verilebilir. Ancak çoğu zaman sigorta poliçelerinde sigorta ettiren ile sigortalı aynı kişidir. Kendisine ve aile fertlerine yönelik olarak hayat sigortası yaptıran kişi hem sigortalı hem de lehtar olarak poliçede yer alır.
Lehtar, Sigortalı ve Sigorta Ettiren Arasındaki Fark Nedir?
Bir sigorta poliçesinde temelde dört tarafın varlığından söz edilebilir. Bunlar;
• Sigorta şirketi, sigorta eden
• Sigorta ettiren
• Sigortalı
• Sigortadan faydalanan, lehdar, olarak tanımlanır.
Sigorta eden veya sigorta şirketi taraflardan birisi iken kimi durumlarda sigortalı, sigorta ettiren ve lehtar farklı kişiler olabilmektedir. Sigortalı, sigorta sözleşmesine konu olan kişinin kendisidir. Sigorta ettiren ise doğrudan sigortalının kendisi olmayabilir. Bir varlığı ya da riski sigortalamak üzere sigorta şirketi ile sözleşmeyi yapan kişidir. Ancak aynı anda hak sahibi yani lehdar olması zorunlu değildir.
Sigortada lehtar nedir sorusu bir sigorta poliçesinden fayda sağlayan kişi lehtar olarak kabul edilir şeklinde cevaplanabilir. Sigorta ettiren kişi doğrudan lehtar olabileceği gibi başkasının yaptırmış olduğu sigortadan faydalanan kişiler de lehtar sayılır. Bu tanımın ışığında bireysel emeklilikte lehtar olarak belirlenen kişinin sigortalının vefatı durumunda poliçedeki haklardan yararlanması, konuya örnek olarak verilebilir.
Lehtarın Sigorta Poliçesinden Yararlanma Şartları
Hayat sigortasında lehtar ne demek sorusu sigorta genel şartlarında net bir şekilde tanımlanmıştır. Lehine sigorta sözleşmesi yapılan ve rizikonun gerçekleşmesi durumunda sözleşmeden doğan hak ve alacakları talep etme hakkına sahip olan gerçek ve tüzel kişiler hayat sigortası lehtar listesinde yer alır. Bir anlamda sigortada lehtar yararlanıcı statüsünde kabul edilebilir. Benzer şekilde ferdi kaza sigortası poliçesi rizikonun gerçekleşmesi durumunda lehtarın hak sahibi olmasına dair hükümler içerir.
Sigortada lehtar açısından poliçeden yararlanma koşulları yasalar ve akdedilen sözleşmeler doğrultusunda belirlenir. Genel kanun hükümlerine aykırı olmadan düzenlenecek sigorta poliçelerinde lehtarın hak sahipliğine ait şartlar açıkça yazılır. Poliçede lehtar olarak belirtilen kişiler ile ilgili ihtilaf olması durumunda sorun kanunların genel hükümleri doğrultusunda çözüme kavuşturulur.
Bireysel emeklilik lehtar olacak kişinin sigortalının vefatı durumunda sözleşmeden doğan haklardan yararlanmasını öngörür. Bu doğrultuda poliçede lehtarın açıkça belirlenmiş olması ve rizikonun gerçekleşmesi, lehtarın poliçeden yararlanabilmesinin iki temel koşulu olarak kabul edilir. Lehtarın genel hukuk kuralları çerçevesinde belirlenmesi de mümkündür. Sigortalı ve lehtar aynı anda ölürse yine hukuken mirasçı durumunda olanlar hak sahibi olacaktır.
Sigorta Sözleşmelerinde Lehtar ile İlgili Kurallar Nelerdir?
Sigorta sözleşmesi olarak düzenlenen poliçede lehtar ile ilgili çeşitli düzenlemeler yer alacaktır. Uygulamada düzenlemelerin kanuna aykırı olarak akdedilmemesi gerekir. Bu nedenle lehtar kavramının sözleşmelerde bazı kurallara uygun olarak ele alınması yerinde olacaktır. Buna göre;
• Sigorta sözleşmelerinde gerçek ve tüzel kişiler lehtar olabilir.
• Sözleşmede lehtar bir kişi olabileceği gibi birden fazla sayıda lehtarın bulunması da mümkündür.
• Sözleşmenin düzenlenmesi sırasında lehtar olarak belirlenen kişiler sözleşme süresi boyunca değiştirilebilir, gerçek veya tüzel kişiler yeni lehtar olarak eklenebilir.
• Sigorta sözleşmesinde birden fazla lehtar olması durumunda her bir lehtarın eşit hakka sahip olduğu varsayılır. Ancak bu bir zorunluluk değildir. Eşit olmayan bir paylaşım söz konusu olacaksa bunun poliçede belirtilmiş olması gerekir.